کاربردهای امروزی موم زنبور عسل

در گذشته، موم زنبور مصارف متعددي داشت. با اينكه در بسياري از موارد موم زنبور را ميتوان با مومهاي ارزانتر مصنوعي جايگزين كرد، خواصي مانند فوائد دارويي، شكل‌پذيري و عطر آن Aمصرف مداوم آن را تضمين مي‌كند. بسياري از خواص را نمي‌توان با مومهاي مصنوعي بدست آورد. روند توليدات طبيعي در لوازم آرايش ممكن است مصرف آنرا افزايش دهد. فعلاً كميابي موم زنبور در كشورهاي صنعتي، حداقل بطور فصلي، را مي‌توان بخوبي مشاهده كرد.

کاربرد در زنبورداري

در كشورهايي كه از كندوي چوبي استفاده مي‌شود، بيشتر موم زنبور توليدي داخل بوسيله زنبورداران براي ساختن قاعده‌هاي مومي (صفحات نقش و نگاردار مومي كه به زنبورها بعنوان راهنما براي ساختن شان هايشان داده مي‌شود) مصرف مي‌شود. زنبورها قاعده ساخته شده از مومهاي مصنوعي مانند موم پارافيني را قبول نخواهند كرد. مقادير كمي از موم پارافيني مخلوط شده با موم زنبورامكان دارد توسط زنبور پذيرفته شود. به هر صورت استفاده از چنين ورقه‌هاي پايه، نقض جدي عمليات زنبورداري مي‌باشد.

براي شمع ‌سازي

موم بعد از پيه كه ارزانتر است، ماده اوليه اصلي براي شمعها تا قبل از توسعه فرآورده‌هاي نفتي ارزانتر مانند موم پارافيني بود كه طي قرن گذشته معرفي گرديد.
چون موم نقطه ذوب بالاتري نسبت به اكثر مومهاي پارافيني (اكثر آنها بين 48 و 68 درجه سانتي‌گراد ذوب مي‌شوند) دارد، شمع‌هاي موم زنبور عسل در درجه حرارت محيطي بالاتر مستقيم و راست باقي مي‌مانند. اگر اندازه فتيله درست با قطر شمع متناسب گردد، كمتر احتمال دارند تا شمع‌هاي ساخته شده از مواد ديگر چكه كنند. مومهاي داراي نقطه ذوب بالاي 88 درجه سانتيگراد طي سوختن خوب كار نمي‌كنند. كليساي كاتوليك از شمعهايي در مراسمش استفاده مي‌كند كه حداقل از 1/51% موم زنبور خالص ساخته شوند.

براي ريخته گريهاي فلزي و مدل‌ سازي

بعلت شكل‌پذيري زياد، موم به سهولت شكل مي‌گيرد و تراشيده مي‌شود. شكل خود را حتي در مدت زمانهاي خيلي طولاني كاملاً حفظ مي‌كند، همچنانكه از مجسمه‌هاي مومي يافت شده در مقابر مصر باستان پيداست. نقطه ذوب نسبتاً پايين آن برداشت آسان و كامل را از قالبهاي ريخته‌گري ميسر مي‌سازد. فضاي خالي بجا مانده در اين قالب‌ها را ميتوان با فلز مذاب پر كرد. تقريباً در روزگاران باستان چه در آسيا و كشورهاي آمريكايي يا اروپا، صنعتگران روش «موم گمشده» را در مجسمه‌سازيهاي كوچك، تنديس‌هاي فلزي توپر، جواهرسازي، مجسمه‌سازي توخالي بزرگ و جديداً در زنگها بكار مي‌برند. تا امروز، تركيبات مختلف موم زنبور و مومهاي ديگر جهت ساختن اشكال و ظواهر خاص براي جواهرسازي و اشكال هنري مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

کاربرد آرايشی

خواص منحصر بفرد موم زنبور غلظت معيني به محلولهاي امولسيونه مي‌دهد به اين ترتيب كه تشكيل امولسيون‌هاي پايدار را تسهيل مي‌نمايد وظرفيت نگهداري آب پمادها و كرمها را افزايش مي‌دهد. اين خواص و ساير خواص را كه فقط موم زنبور در يك ماده تركيب مي‌كند، موم زنبور را در صنعت لوازم مواد آرايشي بدون جانشين مي‌سازد. اگر چه اثرات دلخواه را اغلب ميتوان با مقدار كم موم از 1 تا 3/0 بدست آورد، فرآورده‌هاي نهايي نيز بوسيله قيمت نسبتاً بالاي موم تعيين مي‌گردند.

موم زنبور عسل نه تنها ظاهر و غلظت كرمها و لوسيون‌ها را بهبود مي‌بخشد، بلكه همچنين تركيب ترجيحي براي ماتيك‌ها مي‌باشد؛ چون به براقي، غلظت و تثبيت رنگ كمك مي‌كند.
ساير كاربردهاي آرايشي در كرمها (10-8% وزني)، ضد بورها (تا 35%)، داروهاي موبر (تا 50%)، كرمهاي مو (10-5%)، حالت‌دهنده‌هاي مو (3-1%)، ريمل (12-6%)، رژلب (15-10%)، سايه‌هاي چشم (20-6%) و چيزهاي ديگر يافت مي‌شوند.

کاربردهای واقعی موم در مواد آرایشی مربوط به خصوصیات و ویژگیهای ذیل است :

- براحتی در امولسیونهای آب در روغن و روغن در آب شرکت می‌کند.

- یک نرم کننده آلی و مکمل مرطوب کننده‌ها است.

- فعالیت حفاظتی از نوع غیرجذبی برای پوست دارد.

- عمل پاک‌کننده‌ها را تقویت می‌کند.

- عمل حفاظتی مواد ضد آفتاب را افزایش می‌دهد.

- خاصیت ارتجاعی و لاستیکی آن بازده محصول را از طریق ایجاد لایه‌های نازک بهبود بخشیده و امکان عملکرد بیشتری را روی سطوح پوست و لب مهیا می‌نماید.

- واکنشهای آلرژیک را تحریک نمی‌نماید.

- با بسیاری از ترکیبات مواد آرایشی سازگار و هماهنگ می‌باشد.

- حتی مقادیر کم آن نیز اثرات فوق را نشان می‌دهد.

بنابر دلایل بالا موم زنبور عسل به میزان قابل توجهی در مواد آرایشی مختلف که در ذیل آورده شده است استفاده می‌شود :

- کرمهای پاک کننده

- لوسیونها و کرمهای ضد سرما

- کرمهای نرم کننده

- ازاله کننده های مو

- رژ لب‌ها

- کرمهای ناخن

- فرآورده‌های محافظت کننده دربرابر آفتاب

- مواد آرایشی صورت و چشم

- کرمهای پایه

حتی در مواد آرایشی کف کننده همچون پاک‌کننده‌های پوست و بدن، موم زنبور عسل سازگاری پوست را بهبود می‌بخشد و خواص زیان بار سورفاکتانت‌ها را کاهش می دهد در حالیکه در شامپوها و حالت‌دهنده‌های مو وضعیت را بهبود می‌بخشد.

کاربرد غذایی

موم زنبور عسل در انواع فرآورده‌ها و فرايندها از بسته‌بندي تا عمل آوري و نگهداري مورد استفاده بوده است. همچنين بعنوان عامل تفكيك در صنعت شيريني پزي و در فيلترهاي سيگار مورد استفاده قرار گرفته است. بسياري از اين كاربردها را مي‌توان با ساير مومهاي ارزانتر به انجام رساند. كاربرد متداول، ساده و در مقياس كوچك براي موم، حفاظت ظروف در برابر اثرات اسيدهاي حاصله از آبميوه‌ها يا عسل است. استوانه‌هاي فلزي براي نگهداري و ارسال عسل بايد جهت جلوگيري از خوردگي آهن روكش گالوانيزه گردند. روكش ممكن است شامل رنگ مخصوص مواد غذايي گران، كيسه پلاستيكي ساخته شده از پوشش نازك پلاستيكي مخصوص مواد غذايي با لايه نازكي از موم باشد.

کاربرد در چاپ

در آثار هنر قديمي كنده كاري يا حكاكي، از موم زنبور بعنوان پوشش سطح محافظ استفاده مي‌شد. موم براي صفحه فلزي داغ بكار مي‌رفت، موم زيادي كشيده مي‌شد در حاليكه موم باقي مي‌ماند تا آنكه نقشه كشيده مي‌شد و بصورت ورقه نازكي سفت و سخت مي‌گرديد. كاربرد اسيدنيتريك غليظ يا مخلوطي (1:8 با نسبت حجمي) از اسيد هيدروكلريدريك و نيتريك بمدت چند دقيقه فلز بي حفاظ را كنده‌كاري مي‌كند و قسمت حكاكي آماده براي چاپ نگاتيو باقي مي‌گذارد. امروزه بجاي آن آسفالت مايع بكار برده مي‌شود. يك الگوي آمريكايي موم را بعنوان قسمتي از پوشش محافظ مايع براي صفحات ليتوگرافي و نيز براي اتومبيلها بكار مي‌برد.

کاربرد دارویی

بعنوان پوششي براي داروها يا قرص‌ها همچنين موم بلع را تسهيل مي‌نمايد و حل تركيبات محصور را به تاخير مي‌اندازد تا اينكه به جهاز هاضمه برسند. موم زنبور را نيز ميتوان بعنوان مخلوطي با دارو تهيه كرد و بعد بعنوان يك مكانيسم زمان آزادسازي عمل مي‌كند كه دارو را در مدت زمان طولاني‌تري پخش مي‌كند.

ساير موارد

توليدات ديگري كه در آنها موم زنبور يك مكمل بوده، شامل موم پيوندزني، مداد رنگي ، واكس كف اطاق و مبلمان، جلاي همه منظوره، و مومواكسهاي مانع خوردگي، محافظ ماشين و نخ خياطي (بويژه براي كشتي و كفاشي) مي باشند.

منبع

نظرات شما عزیزان: